Past ❤ Play verkent de rijke geschiedenis van het fenomeen ‘spel’ in diverse samenlevingen door de eeuwen heen. In het bijzonder onderzoekt het team hoe spel ingezet kan worden voor hernieuwde zorg en waardering voor publiek erfgoed.
Als volgende stap zal het team etnografisch veldwerk verrichten in Nederland, Marokko en Jamaica om verschillende spelpraktijken en benaderingen van erfgoed verder in kaart te brengen.
Hoe spel cultureel erfgoed tot leven wekt
Alle cultuur is geworteld in spel, zo stelde de Nederlandse cultuurhistoricus Johan Huizinga (1872-1945). Zijn veelgeprezen werk betoogt dat spel een integraal element vormt van cultuur en samenleving. Toch wordt er in de academische wereld nog weinig aandacht besteed aan spel als een essentiële culturele praktijk. Tegelijkertijd worstelt het onderzoeksveld van de erfgoedstudies al geruime tijd met de vraag waarom de waardering voor sommige publieke erfgoedlocaties, zoals cultuurhistorisch belangrijke gebouwen en plekken, in moderne samenlevingen zo laag is.
Het team van Past ❤ Play brengt op innovatieve wijze deze ogenschijnlijk losstaande kwesties samen door spel te conceptualiseren als cultureel erfgoed en andersom. Volgens de onderzoekers is spel een krachtig instrument om de waardering voor cultureel erfgoed te bevorderen én te onderzoeken. Het team ontdekte dat wanneer lokale gemeenschappen door middel van spel actief betrokken worden bij het erfgoed in hun leefomgeving, er vaak een sterkere verbondenheid met deze plekken ontstaat.
"Hoe kunnen we het spel gebruiken om een dieper begrip van het verleden te krijgen?"
Een illustratief voorbeeld van deze benadering is recent onderzoek uitgevoerd in Salé, een havenstad in Marokko. Daar bouwden de onderzoekers samen met een groep middelbare scholieren de maritieme Bab el-Mrissa stadspoort na zoals die er in de veertiende eeuw had gestaan. Niet uit steen, maar virtueel, binnen het populaire videospel Minecraft. Jongeren werden uitgedaagd om op een creatieve manier te bedenken hoe het verleden eruit zou hebben gezien. Er ontsponnen zich levendige discussies over de schepen die ooit door de poort voeren en de scholieren deelden piratenverhalen die ze van hun ouders hadden gehoord. Met dit soort experimenten slaagt het team erin innovatief geesteswetenschappelijk onderzoek te doen naar de hedendaagse beleving en waardering van cultureel erfgoed. Hun interactieve onderzoek toont bovendien aan dat spel kan helpen om bedreigde erfgoedlocaties te veranderen in betekenisvolle plekken die een levendig onderdeel vormen van lokale gemeenschappen.
Het werk van dit onderzoeksteam bestrijkt een breed spectrum van disciplines, variërend van digitale geesteswetenschappen, geschiedenis, archeologie, museologie en game-, media- en erfgoedstudies. Naast deze unieke combinatie van expertises, onderscheidt Past ❤ Play zich in hun gedrevenheid om bruggen te slaan tussen de academische wereld en de samenleving. Een ander succesvol voorbeeld daarvan is het Past-at-Play Lab, waarin onderzoek wordt gedaan naar spel in het verleden door deelnemers bordspellen uit de antieke oudheid te laten spelen. De onderzoekers trachten te achterhalen op welke manier mensen in vroegere tijden speelden en welke beleving daarmee gepaard ging. Tegelijkertijd analyseert het team hoe hedendaagse deelnemers door middel van deze eeuwenoude spellen het verleden ervaren. De centrale vraag hierbij is: hoe kunnen we het spel gebruiken als instrument om een dieper begrip van het verleden te verkrijgen?
"Spel is universeel, maar wordt in iedere cultuur anders beleefd"
Daarnaast brengt het team kritisch in kaart hoe het verleden wordt verbeeld in hedendaagse videogames en welke invloed dit heeft op de manier waarop spelers zich betrokken voelen bij cultureel erfgoed. Het onderzoek heeft onder meer aangetoond dat stereotype verbeeldingen in populaire games zoals Assassin’s Creed voortkomen uit een specifiek, vaak zeer Westers beeld van de geschiedenis bij game-ontwikkelaars en spelers. Deze inzichten, gebaseerd op brede kennis van archeologie en dekolonisatie, hebben aanzienlijke invloed gehad op de opkomende onderzoeksgebieden van archaeogaming en historische game studies.
Spel is universeel, maar het wordt in iedere cultuur anders uitgevoerd en beleefd. Als volgende stap wil het team daarom etnografisch veldwerk verrichten in Nederland, Marokko en Jamaica. Door het fenomeen spel op diverse plekken in de wereld te bestuderen willen de onderzoekers meer zicht krijgen op culturele verschillen binnen spelpraktijken, en tegelijk antwoord te vinden op de vraag hoe het komt dat mensen wereldwijd zo verschillend met erfgoed omgaan.
Csilla E. Ariese (1987) studeerde cum laude af van de opleiding International Museum Studies aan University of Gothenburg. Vervolgens promoveerde ze bij de Universiteit Leiden op onderzoek naar 195 Caribische musea en participatie, waarna ze genomineerd werd voor de 5e Boekman Dissertatieprijs. Hierna specialiseerde ze zich verder in de dekolonisatie van musea. Zij werkt als senior docent aan de Reinwardt Academie, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Ze is tevens voorzitter van de Stichting VALUE die zich toespitst op games en het verleden. VALUE won de eerste DEN Award en was genomineerd voor de Grote Archeologie Prijs voor het project RoMeincraft.
Sybille Lammes (1964) studeerde aan de Universiteit van Amsterdam waar zij promoveerde op de verbeelding van technowetenschap en gender in vroege sciencefictionfilms. Zij was daarna verbonden aan de Universiteit van Utrecht en Warwick University, waar zij onderzoek deed naar games, digitale cartografie en de rol van digitale media en spel in het dagelijks leven. Sinds 2017 is zij als hoogleraar Nieuwe Media en Digitale Cultuur verbonden aan de Universiteit van Leiden. Lammes heeft meerdere onderzoeksprojecten gerealiseerd waarin interdisciplinaire benaderingen en samenwerking steeds centraal staan. Voor haar onderzoek ontving ze een Veni-beurs, een ERC Starting Grant en een beurs van NWO Open Competitie.
Angus A.A. Mol (1984) onderzoekt hoe de digitale wereld verweven is met ons verleden, specifiek in videogames. Hij studeerde Caribische archeologie (cum laude) en promoveerde aan de Universiteit Leiden. In een postdoc bij Stanford University specialiseerde hij zich verder in digitale methoden en werkte daarna als digitaal strateeg bij het Prince Claus Fund. Angus werkt bij het Leiden University Centre for Digital Humanities als universitair hoofddocent. Hier realiseerde hij mede projecten als ‘Past at Play’ en ‘Streaming the Past’, en hij geeft nu leiding aan de NWO-Vidi-onderzoeksgroep ‘Playful Time Machines.’ Angus is medeoprichter en bestuurslid van Stichting VALUE.
Aris Politopoulos (1989) is als archeoloog gespecialiseerd in oud West-Azië. Hij studeerde aan de Universiteit Leiden, waar hij ook promoveerde op het creëren van hoofdsteden in Assyrië. Zijn passie voor archeologie en games bracht hij samen in de Stichting VALUE waar hij bestuurslid is. Hij werkte als onderzoeker aan het Past-at-Play Lab bij het Leiden University Centre for the Arts in Society (LUCAS). Politopoulos is universitair docent Archeologie en Culturele Politiek. Voor zijn vernieuwende onderwijs werd hij gekozen als Teaching Fellow van de Teachers’ Academy (2022) en genomineerd voor de Leiden Remote onderwijsprijs (2020). Samen met Angus Mol won hij in 2022 de LUCAS Publieksprijs.
